Bệnh hồng cầu lưỡi liềm (còn gọi là bệnh thiếu máu hồng cầu lưỡi liềm) là bệnh rối loạn máu có ảnh hưởng đến việc sản sinh huyết sắc tố. Huyết sắc tố là một protein (chất đạm) trong máu giữ nhiệm vụ vận chuyển ôxy đi khắp cơ thể.
Theo TS.BS Hàn Viết Trung – Phó Giám đốc Trung tâm Huyết học và truyền máu, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh thiếu máu hồng cầu lưỡi liềm được di truyền từ cha/mẹ cho con cái ở trong gene. Gene có những thông tin về các đặc tính của con người chẳng hạn như màu mắt, màu tóc và huyết sắc tố.
1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bệnh hồng cầu lưỡi liềm
Chế độ ăn uống đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc quản lý bệnh hồng cầu hình liềm.
TS.BS Hàn Viết Trung cho biết, người bệnh hồng cầu lưỡi liềm ngoài việc tuân thủ điều trị đều đặn để chấn chỉnh tình trạng thiếu máu và ngăn chặn cũng như kiềm chế những cơn phát bệnh đau đớn thì chế độ ăn cũng vô cùng quan trọng.
Ngăn ngừa mất nước: Mất nước là một yếu tố kích hoạt các cơn đau ở bệnh nhân hồng cầu hình liềm. Bằng cách uống đủ nước, có thể giúp ngăn ngừa tình trạng này.
Cung cấp đủ chất dinh dưỡng: Một chế độ ăn cân bằng cung cấp đủ các vitamin, khoáng chất cần thiết giúp cơ thể khỏe mạnh và chống lại nhiễm trùng.
Hạn chế các yếu tố kích hoạt: Một số thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ gây đau, vì vậy việc tránh chúng là rất quan trọng.
2. Các chất dinh dưỡng cần thiết cho người bệnh hồng cầu lưỡi liềm
TS.BS Hàn Viết Trung cho biết thêm, những người mắc bệnh hồng cầu lưỡi liềm có thể cần nhiều chất dinh dưỡng nhất định hơn người khỏe mạnh giúp ngăn ngừa các biến chứng và tăng cường sức khỏe, bao gồm:
Protein và calo: Bệnh nhân hồng cầu lưỡi liềm cần nhiều protein và calo hơn người khỏe mạnh giúp sản sinh hồng cầu, giúp giảm cơn đói và tập trung trong khi làm việc và học tập. Thực phẩm chứa nhiều protein gồm thịt, trứng, cá, đậu phụ, đậu, đậu lăng, các loại hạt…
Sắt: Thành phần chính của hemoglobin, giúp vận chuyển oxy đến các tế bào. Thực phẩm giàu chất sắt như thịt nạc và rau lá xanh đậm có thể giúp sản xuất hồng cầu. Tuy nhiên, quá nhiều chất sắt có thể gây hại, vì vậy điều quan trọng là phải theo dõi nồng độ chất sắt bằng xét nghiệm máu.
Kẽm: Kẽm có thể giúp giảm đau, nhiễm trùng. Thực phẩm giàu kẽm: thịt gà, cá và hải sản (hàu, tôm), đậu, trứng, các loại đậu, sản phẩm từ sữa và ngũ cốc nguyên hạt…
Folate (vitamin B9): Bổ sung folate có thể giúp sản xuất hồng cầu ngăn ngừa thiếu máu. Thực phẩm giàu folate bao gồm rau lá xanh đậm, trái cây họ cam quýt, đậu.
Vitamin B12: Vitamin B12 giúp sản xuất hồng cầu và duy trì hệ thần kinh khỏe mạnh. Các nguồn cung cấp vitamin B12 bao gồm thịt đỏ, cá, trứng, sữa.
Vitamin D: Thiếu vitamin D thường gặp ở những người mắc bệnh hồng cầu lưỡi liềm. Vì vitamin D điều chỉnh nồng độ canxi và hỗ trợ sức khỏe của xương nên sự thiếu hụt vitamin D có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về sức khỏe cơ xương đã có ở những người mắc bệnh hồng cầu lưỡi liềm. Thực phẩm giàu vitamin D bao gồm cá dầu (cá hồi, cá thu và cá mòi…), lòng đỏ trứng, nấm, phô mai, cá ngừ đóng hộp…
Vitamin C: Giúp cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn. Các thực phẩm giàu vitamin C như: Cam, quýt, bưởi, dâu tây, ớt chuông…
Chất lỏng: Giữ đủ nước là điều quan trọng đối với những người bệnh hồng cầu lưỡi liềm để ngăn ngừa hiện tượng tắc mạch và duy trì lưu lượng máu. Uống nhiều nước, đặc biệt khi bị bệnh, sốt hoặc trời nóng. Bổ sung chất lỏng bằng nước lọc, nước ép trái cây, súp.
Các chất dinh dưỡng khác cũng cần thiết đối với người bệnh hồng cầu lưỡi liềm bao gồm: canxi, magie, vitamin A và phốt pho.
3. Thực phẩm người bệnh hồng cầu lưỡi liềm nên ăn và nên tránh
Thực phẩm nên ăn
Chế độ ăn trái cây và rau quả phù hợp tốt cho người bệnh hồng cầu lưỡi liềm.
Ăn nhiều loại trái cây (cam, quýt, bưởi, chuối…) và rau quả (cải xoăn, rau bina, bông cải xanh, ớt chuông…) kết hợp với ngũ cốc nguyên hạt (hạnh nhân, óc chó, đậu lăng, đậu đen…) và thực phẩm giàu protein (chẳng hạn như trứng, cá hồi, cá ngừ, thịt gà, thịt bò nạc, đậu hoặc đậu phụ và các loại hạt…).
Ăn nhiều thực phẩm và đồ uống giàu canxi như sữa, sữa chua và phô mai. Các nguồn canxi khác bao gồm các loại rau lá xanh và các sản phẩm tăng cường canxi như sữa đậu nành, đậu phụ, cũng như một số loại ngũ cốc ăn sáng, nước ép trái cây 100%.
Cung cấp thực phẩm giàu dinh dưỡng, năng lượng cao bao gồm trái cây sấy khô, các loại hạt và bơ hạt hoặc sinh tố nếu không thèm ăn. Nước sốt, nước thịt và các nguồn chất béo cũng có thể được thêm vào các bữa ăn chính và đồ ăn nhẹ để có thêm calo.
Khuyến khích uống nhiều chất lỏng, đặc biệt là nước, để giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước và táo bón.
Thực phẩm nên tránh
Thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người bệnh hồng cầu lưỡi liềm.
Hạn chế các đồ ngọt như bánh ngọt, kẹo, đồ uống có đường mà thay vào đó là sữa hoặc nước cam 100% tăng cường canxi, cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết.
Hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán và các thực phẩm chế biến sẵn. Vì các thực phẩm này có thể làm tăng cholesterol xấu, tăng nguy cơ tắc mạch máu như thịt gà rán, khoai tây chiên, giò, chả, xúc xích, thịt nguội…
Tránh các thực phẩm kích thích như đồ uống có gas, rượu bia, caffeine có thể làm tăng nguy cơ mất nước và kích thích các cơn đau.
TS.BS Hàn Viết Trung cho biết, chế độ ăn uống chỉ là một phần trong quá trình quản lý bệnh hồng cầu hình liềm. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần tuân thủ các chỉ định của bác sĩ, sử dụng thuốc đúng cách và tham gia các hoạt động thể chất phù hợp.
Tư vấn với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng: Trước khi thay đổi bất kỳ chế độ ăn nào, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn cụ thể.
Theo dõi cân nặng: Việc duy trì cân nặng hợp lý rất quan trọng đối với người bệnh hồng cầu hình liềm.
Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục giúp tăng cường sức khỏe và giảm căng thẳng.
Xem thêm:
